“Ik ben zoekende in dit dossier”, vertelde Wouter Gudde, directeur van FC Groningen in het AD vorige week. Bijna verscholen in de me too storm was het zijn eerlijkheid die mij het meest trof. Grensoverschrijdend gedrag is namelijk niet de tragedie van één eredivisieclub, maar alom aanwezig in de hele maatschappij. Daardoor is het niet de vraag of het kan gebeuren, maar hoe en wanneer het naar voren komt. Dat kan dus ook bij jouw club zijn.
Alleen al bij het Instituut voor de Sportrechtspraak (ISR) werden het afgelopen jaar 23 zaken uit het voetbal behandeld. Denk aan pesten, ongewenst seksueel gedrag, geweld, intimidatie en stalking. In feite alle vormen van gedrag en toenadering - verbaal, non-verbaal, digitaal of fysiek - waar het slachtoffer niet om had gevraagd, maar als gedwongen en/of ongewenst werd ervaren. Hiervan was één zaak gerelateerd aan het betaald voetbal en de rest speelde zich af bij de amateurvoetbalclubs. En dan hebben we het alleen nog maar over de zaken die het daglicht zien.
Marjan Olfers, bijzonder hoogleraar Sport en Recht, verduidelijkte mij vorige week hoe de actualiteiten van vandaag, zorgen voor een herbeleving van slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag uit het verleden. Niet zelden zijn dit mensen, die uit angst voor de gevolgen, nooit hebben durven vertellen wat ze is overkomen. Erger nog, volgens Olfers; een groot deel heeft gedacht dat het bij de voetbalcultuur hoorde. Iets dat je voor lief moest nemen en waarvoor de ogen werden gesloten.
Die hardnekkige cultuur van ziende blind zijn, is nu veel te beluisteren in het voetbal. Clubmensen die beweren, dat grensoverschrijdend gedrag bij hen niet speelt. Simpel: het is er gewoon niet, niks aan de hand, over tot orde van de dag. Terwijl iedereen met een beetje gezond voetbalverstand weet dat de sport een cultuur heeft met machtsverhoudingen die tot overschrijdend gedrag kunnen leiden.
Positieve kanttekening is echter, dat er in het voetbal tegenwoordig wel veel wordt georganiseerd om grensoverschrijdend gedrag buiten de club te houden. Zo zijn er duidelijke procedures en wordt er bij een groot aantal verenigingen gewerkt met één of meerdere vertrouwenscontactpersonen. De KNVB loopt hierin voorop als hoeder van het Nederlandse voetbal met een onafhankelijke tuchtrechtspraak en een samenwerking met het Centrum Veilige Sport Nederland (CVSN). Deze organisatie wijst onafhankelijke vertrouwenspersonen toe, afgestemd op het slachtoffer, één op één met een vrouw bijvoorbeeld.
Maar is dit genoeg? Voelen mensen zich veilig?
Allerminst. De me too storm, is hoe tragisch ook, een wake up call. Op dit moment houden wij hierdoor alle maatregelen tegen grensoverschrijdend gedrag tegen het licht. Voetbal breed. Van de protocollen rond de nationale teams, tot de procedures voor onze eigen organisatie in Zeist. Ook de besturen van de 3000 veld- en zaalvoetbalclubs vragen wij hun beleid tegen grensoverschrijdend gedrag hoog op de agenda te zetten. Met als uitgangspunt, hoe zorg je voor een veilig sportklimaat? Waar het plezier van de leden voorop staat en duidelijk met elkaar is afgesproken - en telkens weer wordt herhaald - waar de grenzen liggen.
Maar zolang het haantjesgedrag binnen onze voetbalcultuur onveranderd blijft - met trainers en bazen die geen tegenspraak dulden, die nog steeds denken dat voetbal oorlog is en in een sfeer gedijen waarin mensen tegen elkaar worden uitgespeeld – wordt dat hard werken. Want je kunt het procedureel nog zo netjes voor elkaar hebben, de drempels die je met dit gedrag opbouwt, zijn zo dom als een dick pic.